คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการผังเมือง มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ได้เริ่มดำเนินการจัดการเรียนการสอนตั้งแต่ปีการศึกษา 2542 เป็นต้นมา โดยเป็นการจัดตั้งหน่วยงานภายในของมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ตามความในมาตรา 18 (3) และ (10) แห่งพระราชบัญญัติมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ พ.ศ. 2531 เพื่อรองรับการจัดการศึกษาทางสถาปัตยกรรมศาสตร์ โดยมีโครงสร้างการบริหารงานลักษณะพิเศษที่เน้นความคล่องตัวและมีประสิทธิภาพโดยอ้างอิงระเบียบข้อบังคับของทางราชการ เพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ในการดำเนินงานของคณะในช่วง 2 ปีแรกของการจัดการเรียนการสอน คณะได้ดำเนินการภายใต้ชื่อ โครงการจัดการศึกษาสาขาวิชาสถาปัตยกรรม โดยบรรจุอยู่ในแผนพัฒนาการศึกษาระดับอุดมศึกษาระยะที่ 8 (พ.ศ. 2540–2544) ทำการเรียนการสอนอยู่ชั้นบนสุดของอาคารคณะวิศวกรรมศาสตร์ และในวันที่ 29 ตุลาคม พ.ศ. 2544 สภามหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ได้มีมติอนุมัติการจัดตั้งคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ และอนุมัติระเบียบมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ว่าด้วยการจัดตั้งและบริหารงานคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ พ.ศ. 2544 และต่อมาใน พ.ศ. 2548 ได้มีการเปลี่ยนชื่อคณะเป็น คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการผังเมือง พร้อมกันนี้ คณะได้กำหนดให้วันที่ 29 ตุลาคมของทุกปีเป็นวันคล้ายวันสถาปนาคณะสถาปัตยกรรมศาสตร์และการผังเมือง อีกด้วย

ปัจจุบัน คณะจัดการเรียนการสอนทั้งสิ้น 12 หลักสูตร ระดับปริญญาตรีมีหลักสูตรภาคภาษาไทย 5 หลักสูตร และหลักสูตรภาษาอังกฤษ 2 หลักสูตร ระดับปริญญาโทมีหลักสูตรภาคภาษาไทย 4 หลักสูตร และระดับปริญญาเอกมีหลักสูตรภาษาไทย 1 หลักสูตร จุดเด่นของการเรียนการสอนที่นี่ คือ หลักสูตรสาขาวิชาสถาปัตยกรรม 4+2 (ตรีควบโท) แห่งแรก และแห่งเดียวในประเทศไทย